Cuối cùng thì giây phút chờ đợi cũng đã đến. Ngày 10.10.2025 ủy ban Nobel đã công bố tên người đoạt giải Nobel Hòa Bình năm 2025 là bà Maria Corina Machado, 58 tuổi.
Theo thông báo của Ủy ban duyệt xét giải Nobel Hòa Bình, bà Maria Machado được ủy ban trao giải vì lòng dũng cảm, sự tranh đấu bền bỉ của bà đối với nền dân chủ của đất nước. Chủ tịch ủy ban Nobel Na Uy – Jörgen Watne Frydnes – phát biểu khi nói về quyết định trao giải cho bà Maria Machado như sau:
“Bà Maria Corina Madacho là một chính trị gia đối lập với chính quyền Venezuela. Bà được vinh danh vì “những nỗ lực không mệt mỏi trong việc thúc đẩy các quyền dân chủ cho người dân Venezuela và vì cuộc đấu tranh cho một quá trình chuyển đổi công bằng, hòa bình từ chế độ độc tài sang dân chủ”.
“Là một lãnh đạo của phong trào dân chủ của Venezuela, Machado là một trong những tấm gương phi thường nhất về lòng dũng cảm của người dân Mỹ Latinh trong thời gian gần đây”. Bà là “một nhân vật chủ chốt trong một phe đối lập từng bị chia rẽ sâu sắc nay đã đoàn kết lại để đòi hỏi bầu cử tự do”.
“Vào thời điểm nền dân chủ của nhiều nước trên thế giới đang bị đe dọa nặng nề, việc bảo vệ sự thống nhất trong đòi hỏi tự do, dân chủ là quan trọng hơn bao giờ hết”, Ủy ban Nobel kêu gọi. “Khi các chế độ độc tài lên nắm quyền, việc ghi nhận công lao những người bảo vệ tự do một cách dũng cảm, không lùi bước trước bạo lực là vô cùng quan trọng”.
Đầu năm nay, ngày 05.03.2025, ủy ban thông báo, cho biết có 244 người và 94 nhóm, tổ chức được đề nghị trao giài. Không biết các tổ chức, người được đề nghị trao giải khác ra sao nhưng ồn ào, hy vọng, thậm chí bộc lộ ham muốn được nhận giải nhiều nhất không ai khác ngoài Tổng Thống 47, đương nhiệm của Hoa Kỳ – ông Donald Trump.
Nobel Hòa Bình là một giải thưởng danh giá với tiền thưởng là 9.000.000 SEK (Khoảng 1.000.000 USD) cho dù là số tiền lớn nhưng không lớn bằng cái danh mà cá nhân hoặc tổ chức được nhận. (1) Nobel Hòa Bình cũng khác với các giải Nobel khác như Y Khoa, Vật Lý, Hóa Học, Văn Chương…vì Nobel Hòa Bình khó đánh giá hơn, việc đánh giá cũng có thể sai sót hoặc gây ra hiểu lầm, ngộ nhận.
Đã có lần giải Nobel Hòa Bình bị lên án, đó là năm 1973 khi giải được trao cho 2 nhân vật chính trong cuộc hòa đàm về chiến tranh Việt Nam (1954-1975) là 2 ông Henry Kissinger và Lê Đức Thọ. Lê Đức Thọ vì lý do nào đó, đã từ chối nhận giải.
Trước khi công bố tên người đoạt giải Nobel Hòa Bình 2025, chính trị gia Na Uy cũng đã chuẩn bị tinh thần cho những hậu quả bất lợi đối với quan hệ Mỹ – Na Uy khi giải thưởng không được trao cho Donald Trump.
Ủy ban Nobel Na Uy đã thẳng thắn tuyên bố hôm thứ Năm rằng họ đã đi đến quyết định về việc ai sẽ được vinh danh là chủ nhân giải thưởng hòa bình năm 2025 vào thứ Hai 06.10.2025, trước khi Israel và Hamas đồng ý ngừng bắn theo kế hoạch Gaza của tổng thống Mỹ.
Ủy ban xét duyệt Nobel Hòa Bình là một nhóm độc lập có 5 người, trước đó hầu hết các chuyên gia về giải Nobel, các nhà quan sát Na Uy đều tin rằng rất khó có khả năng Trump sẽ được trao giải thưởng, điều đó dẫn đến sự lo ngại trong nước về những phản ứng của Trump khi bị bỏ qua một cách công khai như vậy.
Về phần Machado, lúc đầu bà cũng tỏ ra hoài nghi trước tin tức về giải thưởng được trao cho mình. Một đồng minh chính trị của bà, Edmundo González Urrutia, đã đăng lên mạng xã hội một đoạn video ngắn quay lại cảnh ông nói chuyện điện thoại với Machado. “Tôi bị sốc”, bà nói. “Tôi không thể tin được!”
Năm 2024 Machado đã được đề cử tranh cử tổng thống Venezuela với tư cách là ứng cử viên của đảng đối lập “Nền tảng Thống nhất Dân chủ”, tuy nhiên sau đó đã bị Hội đồng Bầu cử Quốc gia ủng hộ chính phủ loại. González Urrutia, người mà theo các quan sát viên quốc tế là giành được nhiều phiếu bầu nhất, trái với thông báo bầu cử chính thức, đã ra tranh cử thay bà. Nhà cầm quyền độc tài Maduro đã cai trị Venezuela từ năm 2013 và vẫn tiếp tục bám víu quyền lực.
Tháng 12.2024. Machado cũng như González Urrutia là 2 người được nghị viện Châu Âu trao tặng giải thưởng Nhân Quyền Sakharov. Sakharov trong thời gian gần đây đã phải bỏ trốn sang Tây Ban Nha vì chính quyền Nicolas Marudo đã ra lệnh bắt giữ. Năm 2024 Machado cũng đã được trao Giải thưởng Nhân quyền Václav Havel.
Khi đưa ra thông báo trao giải cho Maria Corina Machado, Ủy ban Nobel cũng tuyên bố, bày tỏ lo ngại về tình hình Venezuela : -“Đất nước này đã phát triển từ một “quốc gia tương đối dân chủ và thịnh vượng thành một nhà nước tàn bạo, độc tài”. Bộ máy nhà nước bạo lực này nhắm vào chính người dân của mình. Tuyên bố cũng nhấn mạnh “chiến thắng rõ ràng của phe đối lập” trong cuộc bầu cử gần đây. “Tuy nhiên, chế độ đã từ chối công nhận kết quả bầu cử và bám víu lấy quyền lực”. Machado là người thành lập tổ chức Súmate – một tổ chức đấu tranh cho sự phát triển dân chủ và bầu cử tự do từ 20 năm trước. Kể từ đó bà đã cống hiến cuộc đời của mình cho tự do của người dân Venezuela.
Việc trao giải Nobel Hòa Bình năm 2024 được gần như toàn thể các nước Âu Châu hoan nghênh. Văn phòng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc chúc mừng như sau: “Trao giải Nobel Hòa Bình 2025 cho Maria Machado phản ánh khát vọng rõ ràng của người dân Venezuela về một cuộc bầu cử tự do và công bằng, về các quyền dân sự và chính trị, và pháp quyền”.
Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen cũng hoan nghênh vinh dự của Machado. Giải thưởng này gửi đi một thông điệp mạnh mẽ, von der Leyen viết trên X: “Tinh thần tự do không thể bị giam cầm.” Giải thưởng này tôn vinh mọi tiếng nói không thể bị bịt miệng ở Venezuela cũng như trên toàn thế giới.
Tuy nhiên giải cũng bị chỉ trích, đương nhiên là từ Hoa Kỳ. Steven Cheung, phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc viết trên mạng xã hội X (Twitter) như sau: ” Quyết định của Ủy ban Nobel đã chứng minh rằng họ đã ưu tiên chính trị hơn hòa bình thật sự. “Tổng thống Trump sẽ tiếp tục ký kết các thỏa thuận hòa bình, chấm dứt các cuộc chiến tranh và cứu sống nhiều người”, Cheung nói tiếp. “Ông ấy có trái tim của một ncon người nhân đạo, và sẽ không bao giờ có ai giống ông ấy, người có thể di chuyển núi non chỉ bằng sức mạnh ý chí của mình”, (sic). Ông ấy ở đây còn ai ngoài Donald Trump
Nguyễn Tiến Cường
…………………
(1) 2025 Nobel Peace Prize, Wikipedia
(2) “Schlüsselfigur” Machado bekommt Friedensnobelpreis, tagesschau