ĐỊA LINH CA
1.
Một xóm nhỏ gần như bị lãng quên
Giữa vùng đất cổ
Nghe nói có từ thủa Vua Hùng
Chiên đàn cao chín ngàn trượng
Bóng rợp ngàn trùng
Hạc trắng theo triền sông Cái bay về
Nhiều như mây quần tụ
Lô giang biếc xanh nao nao dòng xiết
Cây cỏ bời bời cành lá xum.xuê
Tiếng tôm búng nước ràn rạt mùa hè
Cá vào mùa giăng giăng sẫm thêm.màu nước
Bình minh rẽ mây Tam Đảo trập trùng xanh biếc
Hoàng hôn mây ngũ sắc quần tụ Ba Vì
Cố hương
Cố hương của tôi nơi ấy
Những trang huyền sử chập chờn
Nàng công chúa chém đầu con voi bất nghĩa
Trưng nữ vương nâng kiếm thề trước ba quân trước hồn thiêng sông núi
Trả thù nhà
Nối nghiệp Hùng Vương
Trần Nhật Duật thành thạo tiếng thổ dân
Uống nước bằng mũi
Thành thạo giã bánh giày gói bánh chưng
Thề cùng trăm họ muôn dân
Dìm giặc Nguyên Mông giữa mênh mang Ngã ba trùng trùng sóng gió
Âm âm tiếng Trần Nguyên Hãn lúc chuẩn bị tự trầm
“Lòng ta ngay thẳng có Đất – Trời chứng giám
Xác thân ta nguyện chìm sâu âm u đáy nước quê nhà
Không thể đớn hèn đầu cúi gối quỳ trước lũ gian tà mặt người dạ thú…”
Ôi cố hương!
Sông đỏ rực như máu người
Sông trong veo lạnh buốt như gươm sắc
Ruộng đồng tầng tầng lớp lớp sa bồi
Những người dân vô danh như ông bà như cha mẹ như anh chị của ta
Như chính ta
Sống âm thầm lặng lẽ
Mơ mộng như cánh hạc bay
Thanh thoát như Ba Vì Tam Đảo
Lặng lẽ như bờ bãi ruộng đồng
Bền bỉ như nước như sông
Trăm năm
Ngàn năm
Mãi mãi
Nơi xóm nhỏ vô danh
Ngôi nhà nhỏ
Một ngôi nhà nhỏ
Ấm hơi người qua bão qua giông qua mưa qua gió qua bom qua đạn qua bao đổ vỡ thăng trầm
Cha mẹ một đời không chịu cúi đầu quỳ gối
Khi Trời gọi thì “Dạ” bình thản nhắm mắt xuôi tay về cùng tiên tổ về cùng ấm áp đồng ruộng bờ bãi về cùng lớp lớp sa bồi từ thủa vua Hùng
Anh chị em ta ra đời và sống
Cày bừa cấy hái xay giã giần sàng
Cắt cỏ chăn trâu
Mò cua xúc tép
Ngụp lặn hồ súng hồ sen
Xanh mặt những ngày đông hun hút
Hơ tay lửa than
Khói thơm con cúi
Bụng lép cuốc bộ đến trường
Một đời ghi lòng tạc dạ lời dạy của song thân
“Thương người đói rách
Cứu giúp kẻ lỡ bước sa cơ
Không oán không trách
Tươi héo bởi Trời…”
Ta lớn lên
Xa nhà từ thủa thiếu thời
Thuộc lòng câu thơ cũ
“Thiếu tiểu li gia …(*)
Không hẹn ngày trở lại
Đất nước mình
Nơi nao cũng quê hương.
—
(*) Thơ Hạ Tri Chương.
2.
Những cát vàng long lanh dưới nắng
Dòng xanh trong mỗi độ cuối thu
Lô Giang
Lô Giang
Lô Giang
Tuổi ấu thơ của ta ở đó
Mỗi khi trở về lại bâng khuâng ngẩn ngơ đứng ngắm
Những ngày xưa
Những ngày xưa mồn một hiện về
Cây cầu gãy chơ vơ sau trận bom tàu bay Mỹ
Bập bềnh cầu phao nước xiết chảy lạnh tê
Cậu bé con là ta gánh rau sang chợ Gát
Lầm lụi theo mẹ
Chập chờn bước thấp bước cao
Sương la đà trắng giữa ngày đông giá buốt
Ôi! Bến tàu cao và trơn và dốc và mưa và nắng
Mẹ già cắp nách những bao hàng
Xuống bến
Sang thuyền
Vẹo sườn
Chân tóe máu
Những tháng năm đói nghèo
Những tháng năm tần tảo
Những tháng năm đầu xanh tuổi trẻ
Nỗi nhọc nhằn thấm vào da thịt
Thấm vào giọng nói tiếng cười
Đọng vào sâu đáy mắt
Đọng vào những vệt sóng buồn Lô giang
Sương khói khúc sông này hình như mang vị mặn mang vị đắng vị cay
Mang cả hình hài ta thủa ấy
Mang bóng dáng mẹ ta lệch vai vẹo sườn cùng bàn chân tóe máu
Bàn chân bị kẹp cầu phao bập bềnh
Bàn chân bấm xuống dốc trơn bến sông dựng ngược
Mang mang Lô Giang
Mấy mươi năm dòng nước mải miết trôi
Vẫn không quên lưu dấu của ta thủa ấy
Như chiều nay ta bâng khuâng một mình và người lại đưa ta trở về những ngày nao
Lô Giang
Lô Giang
Ta cúi đầu tạ từ có khi nào sẽ là lần cuối
Có khi nào?
3.
Ồn ào sông mùa lũ
Cuồn cuộn Thao Giang
Tung bọt trắng
Thao Giang kiêu hãnh
Thao Giang hào hùng
Dòng mỡ màu phù sa
Những bãi bồi cứ lớn lên vạm vỡ
Xóm nhỏ
Nhìn ngược hướng dòng trôi
Xóm nhỏ của tôi là chỗ bắt đầu cho tên gọi sông Hồng
Nơi Lô Giang cùng Thao Giang dồn tụ
Thắm đỏ phù sa
Biếc xanh dòng thủy
Mênh mang sông
Lồng lộng sông
Bát ngát sông
Cuồn cuộn sông
Dữ dội sông
Dịu dàng sông
Nơi Lô Giang cùng Thao Giang hội tụ
Lớp lớp những đàn chim di trú theo con nước đổ về
Lớp lớp những đàn cá theo con nước đổ về
Những cánh buồm nâu chan hòa ánh nắng
Mặt trời nhiệt đới đổ lửa xuống nơi này ngã ba sông biển lửa khổng lồ muôn sắc màu rực rỡ
Gió
Cuồn cuộn gió
Hun hút gió
Thênh thanh gió
Từ Tam Đảo tràn về
Từ Ba Vì lộng đến
Sông Hồng hối hả khúc tráng ca
Sông Hồng dịu dàng khúc tình ca
Háo hức tìm ra biển lớn
Mênh mang con nước dòng xuôi
Lấp lánh trăng Thu
Mát lạnh trăng Hè
Mỡ màng trăng Xuân
Trong vắt trăng Đông
Sông Hồng đầy với nhịp mùa thao thao dòng nước.
4.
Nơi Lô Giang, Thao Giang giao hòa chung dòng nước
Là bến sông
Bến – Gót – mang – hình – dáng – gót – chân – người
Người già kể chuyện ngàn xưa ảo huyền sương khói
Gót chân người khổng lồ
Gót chân chàng tráng sĩ
Gót chân thần núi Tam Đảo Ba Vì
Phá tan bùa yểm Cao Biền hiểm ác
Bến Gót
Bờ cao
Dốc đứng
Trượt trơn ngày mưa dầm gió bấc
Sông sâu
Xoáy cuộn
Lênh bênh neo thuyền
Từ những triền núi cao cá Anh Vũ tìm về nơi đây búng nước
Dạt dào mùa sinh sôi nảy nở
Bến Gót tuổi thơ ta chập chờn những giấc mơ xa
Trận chiến trên sông
Thánh thần người Việt át vía hung hiểm phù thủy Bắc phương
Trần Nhật Duật dìm sâu đáy nước giặc Nguyên Mông
Bến Gót uy nghiêm
Trầm mặc
Theo ta đi suốt cả cuộc đời
Bến sông này lưu dấu bàn chân mẹ ta
Lưu dấu chân anh chị của ta
Lưu dấu chân ta
Dấu chân bao người
Không tên không tuổi
Dầm bàn chân nơi bến sông sâu những đêm đông lạnh buốt
Ngồi mạn thuyền khỏa chân đêm trăng lấp lánh ánh vàng
Bến Gót
Nơi hợp dòng Thao Giang – Lô Giang
Vời vợi tuổi thơ ta gửi vào nơi ấy.
5.
Ta trở về
Lô Giang nước biếc độ xuân
Đền Tam Giang thong thả bước
Bảng lảng trầm hương
Khói lan mặt nước
Hình như chỗ này đã từng vươn cao gốc gạo già
Tháng Ba đỏ rực mầu hoa
Đàn sáo mỏ vàng họp đàn ríu rít
Hoa gạo xoay xoay
Ta từng mải mê nhìn
Những tràng hoa kết nối bằng những cọng cỏ dài
Rón rén thả khúc sông này
Hoa trôi
Dần xa
Những vòng hoa gạo tháng Ba
Có kịp ra biển lớn?
Những đàn sáo mỏ vàng bay về rồi lại bay đi
Về phương nao?
Phía Tam Đảo? Ba Vì?
Ta lớn lên
Và cây gạo chết!
Một trận giông kinh hoàng
Một tiếng sét kinh hoàng
Cây gạo về với đất
Tháng Ba không còn mùa hoa rụng
Tháng Ba không còn đàn sáo mỏ vàng
Tháng Ba không còn những vòng hoa thả trôi dòng nước
Tháng Ba tuổi thơ ta mãi mãi đã lùi xa…
Đền Tam Giang trầm mặc chiều xuân…
6.
Tháng Giêng làng vào mùa hội
Xanh biếc lá giong
Thơm dịu bánh dày
Trong gió trầm bay
Khói sương trên sóng nước
Đêm Nguyên Tiêu ngời trăng
Vời vợi Ba Vì Tam Đảo
Ta nép mình bên Đền Đức Ông Chiêu Văn Vương Trần Nhật Duật
Làng Mộ Chu Hạ quê ta
Lặng lẽ bờ sông Hồng bốn mùa ngút ngát…
Ngày nao bé thơ cha ta cõng đến trường vào lớp Một
Đường trơn
Ta run rẩy đứng bậc thềm đá cầu ao khỏa chân
Hoa súng tím biêng biếc độ thu về
Lớp Một
Đền Đức Ông ta ngồi học
Vây quanh ngổn ngang câu đối hoành phi đồ thờ tế khí bia đá sứt sẹo rùa đá trầm ngâm lặng lẽ gốc muỗm già
Một thời loạn li
Một thời phân rã
Rùa đá âm thầm khóc
Khóc không nước mắt
Đến bao giờ…
Ta nép mình bên đền thờ
Ngày làng mở hội
Ta đợi trăng lên
Trăng tháng Giêng
Trăng tháng Giêng sáng xanh trong vắt
Kìa trăng lên
Trăng lên
Gió xuân từ Ba Vì Tam Đảo thổi về
Mênh mang sông nước quê ta
Khói sóng
Thuyền trôi như có như không
Kìa bóng hình ai trên sóng
Như hình Đức Ông Chiêu Văn Vương hiển hiện
Kìa hình như thêm một bóng nữa của ai?
Trần Nguyên Hãn?
Xõa tóc bay
Xõa tóc bay
Ngẩng cao đầu kiêu hãnh
Ơi quê ta tại khúc sông này
Tỏa rạng hào quang Đức Ông Chiêu Minh Vương
Ngậm ngùi bi thảm Trần Nguyên Hãn
Vận anh hùng đã hết ngậm hờn nuốt tủi muôn đời
Ta lắng nghe giữa vằng vặc đất trời
Giữa mênh mang sóng gió
Tiếng bi thương của Đức Ông Chiêu Văn Vương
Hòa cùng tiếng cười rền vang của Trần Nguyên Hãn.
7.
Giáo đường ven sông
Trầm mặc thời gian
Thủa nao chăn trâu cắt cỏ
Ta ngơ ngác nhìn
Tròn xoe đôi mắt
Giáo đường hoang hoải gió
Tượng Thánh bơ vơ
Xa lạ
Chốn lưu đày
Tháp chuông loang lổ
Thánh giá vẫn vẹn nguyên trời xanh kiêu hãnh
Ô! Tượng thánh rõ ràng tóc cũng bù xù
Như tóc ta bù xu vàng hoe nắng
Tuổi thơ cắt cỏ chăn trâu
Đã mang nỗi muộn sầu vô cớ
Ôi lưu đày
Lưu đày…
Ôi! Tượng thánh tóc xoăn
Bù xù trên đầu ta một thời đầu xanh tuổi trẻ
Thánh giá in trời biếc xanh
Ta mang theo trong những giấc mơ
Nước Trời
Hằng – vĩnh – phúc
Hằng – vui!
8.
Mùa đông này ta trở về làng
Lặng lẽ bước chân trần
Thân thuộc và xa lạ
Li hương đã mấy mùa Đông?
Đã mấy mùa vàng lúa tháng Mười
Đã mấy mùa đàn chim sáo bay về
Lô Giang vẫn là Lô Giang cũ
Thao Giang vẫn là Thao Giang ngày xưa
Bến Gót vẫn búng nước râm ran đàn cá xanh anh vũ
Sông Hồng hiu hiu lặng lặng dưới trời khuya
Ta trở về
Mẹ cha ta đã cùng tiên tổ đi xa
Những ngôi mộ lặng lẽ ở lại
Ngôi nhà nhỏ hình như vẫn đâu đây ánh mắt ân cần của Cha vẫn đâu đây tiếng hát ru buồn buồn của Mẹ vẫn đâu đây khói hương chiều ba mươi vẫn đâu đây bóng dáng ta ngày nao tóc bù xù vàng nắng
Ta thơ thẩn lòng vòng đường làng
Như cuộc mộng du
Thức
Tỉnh
Hiện tiền và vời vợi những ngày xa…
Ơi đàn hạc trắng bao giờ lại bay về?
Ơi những đàn chim di trú có còn xuôi theo con nước?
Ơi hồn cây gạo có thêm một kiếp mọc lại ven đồi bung nở hoa thắm độ xuân sang?
Để tháng Ba lại ríu ran đàn chim sáo?
Đêm nay
Tịch mịch mùa Đông trăng tái nhợt
Đức Ông Chiêu Văn Vương còn hiện về và rơi lệ?
Đức ngài Trần Nguyên Hãn còn hiện về xõa tóc cười ngạo nghễ?
Ba Vì chìm trong mây ẩm ướt
Tam Đảo ẩn mình giữa trùng điệp mù sương…
Đêm mùa Đông cố hương
Trầm lắng và tịch lặng
Ta nghe như có tiếng ngàn cánh hạc
Mải miết bay về!
***
NƠI TÔI SỐNG SƯỜN ĐÔNG TAM ĐẢO
Sườn đông Tam Đảo
Ngăn ngắt dòng xanh sông Công
Mênh mang mênh mang hồ Núi Cốc, Ghềnh Chè, Suối Lạnh…
Quần sơn nhấp nhô
Trung du trung du
Đồng bãi biếc xanh thơm ngát hương chè.
Mây bay mây bay quần tụ
Mưa giăng mưa giăng phới phới xuân sang
Gió thổi gió thổi nồm nam rười rượi
Cựa mình cựa mình sinh sôi
Đất hào phóng làm nên người hào phóng
Giang tay giang tay mời gọi
Sườn đông Tam Đảo quê ta…
Tứ đại danh trà nức tiếng
Gần xa.
Ta lặng lẽ thả bộ
Chiều đông Tân Cương
Nắng sáng như gương
Vút cao tháp chuông xứ đạo
Thanh khiết trời cao
Những ngôi nhà những ngôi nhà bình yên dưới những vòm cây lá
Những người dân những người dân ta gặp trên đường vẫn giữ nguyên chất giọng Nam Định, Thái Bình
Mang đến nơi này sóng gió biển khơi xa
Mang về đất này dáng nét những cây cau cao vút
Mang về đất này màu hoa xoan tím biếc
Mang về đất này tần tảo một nắng hai sương
Mang về đất này niềm kính tín thiêng liêng
Đức Chúa Trời – Đức Chúa Cha – Đức Chúa Thánh Thần – Đức Mẹ Maria luôn hiển hiện khắp nơi lòng xỏt thương, bao dung, che chở
Niềm kính tín thiêng liêng những người dân vô danh mang về đây
Và giữ trong ánh mắt
Trong giọng nói tiếng cười
Trong sắc xanh rười rượi
Trong hương trà đằm sâu
Trong hương chanh hương bưởi…
Những người dân ta gặp nơi đây
Hình như đều lặng lẽ
Người theo nết đất lành
Bạt ngàn những đồi chè như người âm thầm mọc lên
Triệu triệu những búp non lặng lẽ
Những người dân ta gặp bên đường
Thong thả bước chân
Thong thả bàn tay hái
Thong thả pha trà
Thong thả mời ta
Và thong thả nói
Thanh âm thoáng nỗi niềm đất tổ quê cha
Vời vợi nơi xa
Vời vợi những tháng những năm tổ tiên về đây quần tụ
Thong thả tiếng chuông chiều như không như có
Ta ngước nhìn lên cây thập giá
Hình như bay bay cánh nhẹ những thiên thần.
Sông Công lặng lẽ trôi xuôi
Hồ Núi Cốc mang mang sương khói tháng ba
Trung du bốn mùa không khô khát
Trung du bốn mùa sinh sôi nước
Trung du bốn mùa bình yên tươi tốt
Trung du bốn mùa dịu dàng nước
Làm nên hồn vía đất lành
Làm nên hồn vía đồi bãi chè xanh
Ta lặng nhìn sương khói mặt hồ bay
Ta lần theo những con đường nhỏ ven sông giữa những thôn làng bình yên lác đác tiếng gà trưa và khói lam chiều
Tam Đảo uy nghiêm
Hoàng hôn mây ngũ sắc
Một vùng núi sông
Quần tụ cá nước chim trời
Quần tụ trăm năm lớp lớp những con người
Đất lành
Đã thấm hồn ta mấy mươi năm và sẽ còn mãi mãi.
Đêm Tân Cương sao mà yên tĩnh thế
Trời sao mà thăm thẳm thế
Trăng sao mà trong đến thế
Trà khuya
Quần tụ bạn bầu
Để biết đêm dài bình yên xứ sở
Để biết đắng ngọt chén trà
Để nghe tiếng vọng về từ linh sơn lưu thủy
Những muộn phiền ta gửi theo dòng nước trôi đi.
Đặng Tiến (Thái Nguyên)