London định hình luật chơi mới, còn Hà Nội điều tiết hình ảnh trong nước
Chiều 29/10 (giờ London), Chính phủ Anh và Việt Nam đã ra Thông cáo chung nâng cấp quan hệ giữa hai nước lên Đối tác Chiến lược Toàn diện (Comprehensive Strategic Partnership – CSP), cấp độ quan hệ ngoại giao cao nhất theo tiêu chuẩn của Hà Nội.
Động thái này, được mô tả là “mở ra chương mới”, vượt ra ngoài ngoại giao nghi thức: Anh và Việt Nam không chỉ hợp tác về kinh tế, an ninh, khí hậu, và công nghệ, mà còn cam kết một thỏa thuận về các vấn đề di cư đầy tham vọng – một phần cốt lõi trong chính trị nội bộ của London.
Chỉ có thể hiểu đúng bản chất của CSP nếu đặt trong hai lăng kính: quyền lực mềm mà Anh đang triển khai, và cách Hà Nội điều tiết thông tin trong nước – đặc biệt qua sự cố “Công tước đại diện Hoàng gia”.
CSP: Khung hợp tác thực chất, nhưng đầy ưu tiên chiến lược
CSP không chỉ là lời hứa. Văn bản xác lập sáu trụ cột cụ thể, từ mở cửa thị trường vốn (UKEF, IFC) đến an ninh mạng, chống tội phạm xuyên quốc gia, và hợp tác năng lượng sạch.
Tuy nhiên, điểm đáng chú ý là việc Anh đã đưa “Quan hệ Đối tác Di cư Tăng cường” (Enhanced Migration Partnership – EMP) thành một khối riêng biệt trong mục 14 của Thông cáo chung, nhấn mạnh rằng cả hai bên đã nhất trí về EMP nhằm giảm tình trạng di cư bất hợp pháp và đẩy nhanh quá trình hồi hương của những người di cư bất hợp pháp từ Việt Nam tại Vương quốc Anh.
Trong bối cảnh chính phủ Keir Starmer chịu áp lực nội bộ về kiểm soát biên giới, việc ký với Việt Nam là thắng lợi chính trị: London dùng CSP như đòn bẩy quyền lực mềm – đạt mục tiêu trong nước trong khi mở rộng ảnh hưởng ở Đông Nam Á.
Việt Nam, ngược lại, đạt được “nâng cấp hình thức”, nhưng phải chấp nhận một khung pháp lý ràng buộc hơn: chia sẻ dữ liệu, hợp tác dẫn độ, và cơ chế giám sát xuyên quốc gia.
Đây là vùng mà Hà Nội trước đây giữ độc lập cao độ – nay trở thành một phần của cấu trúc hợp tác mà Anh dẫn dắt.
Truyền thông và hình ảnh: khi “Công tước đại diện Hoàng gia” trở thành công cụ
Trong khi London công bố Thông cáo và hình ảnh họp giữa Thủ tướng Keir Starmer và ông Tô Lâm, Báo Nhân Dân lại chọn nhấn mạnh việc “ông Tô Lâm tiếp ngài Charles Henry Gordon-Lennox, Công tước xứ Richmond, đại diện Hoàng gia Anh”.
Thực tế, không có bất kỳ tiếp kiến chính thức nào với Hoàng gia Anh.
Nhưng câu chuyện này lại được truyền thông nhà nước dùng để dựng nên biểu tượng “được Hoàng gia đón tiếp” – một cách chuyển hướng dư luận khỏi nội dung thật của CSP.
Đây là chiến lược truyền thông có chủ ý: đặt hình ảnh thay cho văn bản, nghi lễ thay cho nội dung, nhằm duy trì quyền kiểm soát cảm xúc công chúng trong nước.
So với Thông cáo chung, không có điều khoản nào nhắc tới Hoàng gia. Khoảng cách giữa thực tế và tuyên truyền là minh chứng cho cơ chế định hướng truyền thông kiểu nhà nước – nơi nghi lễ được dùng để che giấu chính sách.
Cân bằng quyền lực mềm: London dẫn dắt, Hà Nội phòng thủ hình ảnh
Với CSP, London gửi thông điệp rõ ràng: Anh muốn định hình lại cấu trúc hợp tác khu vực bằng quyền lực mềm có điều kiện – di cư, an ninh, pháp lý, dữ liệu.
Hà Nội, trong khi cố kiểm soát diễn ngôn trong nước, lại vô tình cho thấy thế bị động: chấp nhận khung hợp tác mới, nhưng tìm cách “thắng” ở mặt trận tuyên truyền.
CSP – văn bản kỹ thuật, không phải vinh danh nghi lễ
CSP không phải là biểu tượng hoàng gia hay nghi lễ vinh danh. Nó là một hiệp ước kỹ thuật, chính trị – pháp lý và chiến lược, phản ánh quyền lực mềm của Anh và mức độ hội nhập của Việt Nam vào luật chơi toàn cầu.
Trong ngoại giao, điều quan trọng không phải là những gì được nói ra, mà là những gì được ẩn giấu trong cấu trúc thỏa thuận.
CSP lần này cho thấy một thực tế: ngoại giao hiện đại không còn là sân khấu hình ảnh, mà là trò chơi của quy tắc và kiểm soát.
Ngoại giao là nơi nghi lễ che giấu toan tính.
Vũ Đức Khanh
29/10/2025
*****
Nguồn tham khảo:
1) Joint declaration on the elevation of UK – Viet Nam relations to Comprehensive Strategic Partnership, GOV.UK
2) Vietnamese migrants with no right to be here will be fast-tracked out of the UK under tough new migration agreement, GOV.UK
Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Công tước xứ Richmond Charles Henry Gordon-Lennox, đại diện Hoàng gia Anh, Nhân Dân