Khi vận động tranh cử trở lại Tòa Bạch Ốc, Donald Trump tuyên bố rằng ông có thể chấm dứt cuộc chiến Nga–Ukraine chỉ trong “24 giờ.” Mười tháng sau khi nhậm chức, lời hứa ấy vẫn xa vời, trong khi cuộc chiến đã bước sang năm thứ tư. Những phát biểu mới đây của ông trên chuyên cơ Air Force One (27/10) cho thấy giới hạn của một nền ngoại giao dựa nhiều vào phô trương hơn là thực chất.
Khi được hỏi về vụ thử tên lửa hạt nhân Burevestnik của Vladimir Putin, Trump khoe rằng Hoa Kỳ đang sở hữu “tàu ngầm hạt nhân vĩ đại nhất thế giới, ngay sát bờ biển Nga.” Ông quay sang trách móc Putin: “Ông nên chấm dứt cuộc chiến đi. Cuộc chiến lẽ ra chỉ kéo dài một tuần, giờ đã sang năm thứ tư.” Nhưng khi bị hỏi liệu châu Âu có nên dùng tài sản ngân hàng trung ương Nga bị phong tỏa để hỗ trợ Ukraine, Trump gạt đi: “Hỏi Liên hiệp châu Âu ấy. Tôi không liên quan.”
Sự đối lập giữa sự hùng hồn và sự thờ ơ ấy nói lên tất cả.
Từ biểu diễn đến bế tắc
Phong cách Trump không đổi: dùng lời lẽ răn đe để thể hiện sức mạnh. Nhưng bối cảnh đã khác. Hoa Kỳ vừa áp đặt thêm một gói trừng phạt nhắm vào các tập đoàn dầu khí lớn của Nga; Liên hiệp châu Âu nối tiếp với gói trừng phạt thứ 19, mở rộng sang các lĩnh vực năng lượng, tài chính và quân sự. Thay vì hạ nhiệt, các bên lại đang đào sâu hố ngăn cách.
Chiến lược của Trump – pha trộn giữa sức hút cá nhân và đe dọa – dựa trên niềm tin rằng cá tính mạnh có thể bẻ cong thực tế địa chính trị. Cuộc gặp dự kiến với Putin ở Budapest bị hoãn sau một cuộc điện đàm kéo dài, hé lộ sự thất vọng. Moscow không có lý do gì để nhượng bộ: nền kinh tế đã thích ứng với cấm vận, quân đội vẫn giữ phần lớn vùng chiếm đóng, và Điện Kremlin tin rằng phương Tây đang dần mỏi mệt.
Ảo tưởng về đòn bẩy quyền lực
Khi tuyên bố có thể thương lượng hòa bình trong “một ngày,” Trump đã biến ngoại giao thành một màn trình diễn. Nhưng hiện nay ông còn đòn bẩy nào? Kyiv đòi chủ quyền toàn vẹn và bảo đảm an ninh; Moscow muốn phương Tây công nhận việc sáp nhập lãnh thổ. Bất kỳ “thỏa thuận” nào cũng đồng nghĩa một bên phải từ bỏ mục tiêu sinh tử của mình.
Việc Putin công bố tên lửa Burevestnik — “vũ khí độc nhất vô nhị mà không nước nào có được” — không chỉ là lời thách thức quân sự mà còn là đòn tâm lý. Nó nhắc Washington rằng Nga có thể leo thang bất cứ lúc nào. Lời khoe của Trump về “tàu ngầm hạt nhân ngay sát bờ biển họ” có thể nhằm trấn an cử tri Mỹ, nhưng với Moscow lại gợi nhớ thời đối đầu nguyên tử.
Châu Âu và sự độc lập thận trọng
Trong khi đó, châu Âu lưỡng lự. Các nhà lãnh đạo E.U. tiếp tục hoãn quyết định dùng tài sản Nga bị phong tỏa để viện trợ cho Ukraine, chuyển sang bàn lại vào tháng 12. Câu trả lời “Hỏi E.U.” của Trump cho thấy Washington không còn giữ vai trò nhạc trưởng trong dàn hợp xướng phương Tây. Liên hiệp châu Âu vẫn đi theo Hoa Kỳ trong trừng phạt, nhưng ngày càng muốn tự định hướng, tránh phụ thuộc vào một chính quyền Mỹ khó đoán và đầy tính giao dịch.
Giữa ngôn từ và hiện thực
Dù ồn ào, cục diện chiến tranh vẫn không đổi. Nga tin rằng thời gian đứng về phía mình; Ukraine sống nhờ vào sự thống nhất của phương Tây. Những lời khoe khoang về tàu ngầm hay tên lửa không làm thay đổi thế trận. Bản năng “Nước Mỹ trước hết” của Trump – giảm viện trợ và đẩy gánh nặng sang châu Âu – lại càng khiến Moscow có cớ chờ đợi.
Nếu Putin từng ảo tưởng rằng có thể chiếm Kyiv trong “ba ngày,” thì Trump cũng rơi vào ảo tưởng tương tự với “hòa bình 24 giờ.” Cả hai đều đánh giá thấp sức bền của một cuộc chiến không chỉ mang tính lãnh thổ mà còn mang tính văn minh: giữa chủ nghĩa đế quốc phục thù và quyền tự quyết dân tộc.
Ngoại giao của sự trôi dạt
Lời nhắn “Ông nên chấm dứt cuộc chiến đi” của Trump nghe nhiều hơn là sự bực bội chứ không phải chiến lược. Việc ông hoãn cuộc gặp với Putin, nói rằng “tôi không có cảm giác đúng,” phản ánh một chính quyền phản ứng theo cảm tính, không có tầm nhìn dài hạn. Cuộc chiến “đáng lẽ chỉ kéo dài một tuần” không kết thúc vì không ai có thể thua – và Washington vẫn chưa xác định thế nào là “thắng.”
Rốt cuộc, lời hứa kết thúc chiến tranh trong 24 giờ của Trump đã va chạm với thực tế phức tạp của chính trị toàn cầu. Thế giới mà ông đối diện không còn khuất phục trước sức hút cá nhân hay lời đe dọa, mà bị chi phối bởi những cuộc chiến tiêu hao, liên minh rạn nứt và lòng tin suy giảm.
“Hòa bình 24 giờ,” cũng như “chiến thắng ba ngày,” đã tan biến trong năm thứ tư của chiến tranh — minh chứng rằng trong chính trị quốc tế, thời gian mới là siêu cường duy nhất.
Vũ Đức Khanh
27/10/2025
*****
Nguồn tham khảo:
Trump Publicly Rebukes Putin After Russia Says It Tested Nuclear-Powered Missile, Time